Á Đông vốn có Minh Triết của Lão Tử, nói về "Đạo" như Người Mẹ, như "Hang Thần Bất Tử", dài dặc bền lâu, sinh ra muôn sự mà không suy kiệt. Đạo, Chân Lý Vũ Trụ, Người Mẹ Nhiệm Mầu, được Lão Tử Đạo Đức Kinh nói có những tính chất là mềm mại như sông, xuống thấp như nước, huyền diệu như đêm, mập mờ thấp thoáng thay vì sáng choang rờ rỡ... , tức là, toàn những tính chất rất ư phụ nữ.
Thì vùng đất Bách Việt này, xanh sông nước, xanh đồng lúa, xanh núi đồi, xanh như Lòng Mẹ, nên ngàn năm vẫn luôn tôn vinh những Người Mẹ Thiên Nhiên và gọi là Thánh Mẫu. Thánh Mẫu Thượng Thiên bao la xanh ngắt. Thánh Mẫu Thượng Ngàn chập chùng huyền diệu. Thánh Mẫu Thoải (Thủy) uốn lượn dịu êm. Từ đó, dọc dài theo lịch sử và dọc dài theo đất nước, ở đâu cũng có những Bà Chúa, được coi như thánh như thần. Từ bà Chúa Kho, bà chúa Thiên Y A Na, bà chúa Xứ...
Vậy mà, cái ông Nho Giáo, được mấy tên đồng chí "trẫm", mấy tay nhà vua, sử dụng và lợi dụng tối đa. Muốn đem mọi sự xã hội đúc vào khuôn vào nếp. Muốn xếp hàng mọi sự cuộc đời vào tôn (cao) vào ti (thấp). Tam cương ngũ thường là tôn ti khuôn nếp trật tự. Trong tam cương (vua tôi, cha con, thày trò) không hề có bóng dáng người vợ và người mẹ ! Đám đàn bà khó dạy (nữ nhi nan hóa) chỉ có một việc là vâng nghe phục tùng. Tam tòng ! Nếu có giá trị nào thì ở Tứ Đức công dung ngôn hạnh !
Cả ngàn năm, người phụ nữ trong xã hội Á Đông cúi đầu oằn lưng và lết bò trên đất vì những giá trị dổm đời tam tòng tứ đức như gông ách trên cổ, như những đôi chân đám đàn ông dẫm đạp trên lưng trên đầu. Rồi chính họ, những người đàn bà, cũng coi những giá trị láo toét hỗn hào đó là đương nhiên phải chịu.
Chẳng cần công dung ngôn hạnh, người đàn bà vẫn lớn lao, cao cả và xinh đẹp. Họ lớn lao, cao cả, xinh đẹp vì họ là Mẹ. Là mẹ, nên lòng dạ sâu dầy huyền diệu như đất. Là mẹ, nên vòng tay êm ái mềm mại như sông. Là mẹ, nên bầu ngực căng tràn như núi. Là mẹ, không kiểu này thì là mẹ kiểu khác, thế là quá đủ cho giá trị người phụ nữ. Không, có thể vẫn ẩn những tự ti khi dùng chữ phụ nữ. Rất sâu, rất dầy, rất rộng, rất đẹp, được là Mẹ, là Đàn Bà.
Lm. Đặng Chí San, op.